بررسی تنوع زیستی با استفاده از نشانگرهای مولکولی و متابولیسم اسیدهای نوکلئیک تحت تنش شوری در برخی از گندم های شمال غرب ایران

تنوع زیستی موجود در هر کشور یک منبع بالقوه ی ثروت مادی است. فلوروفون محصول میلیون ها سال تکامل است که در این لحظه و این مکان واقع شده و بایستی از اهمیت ملی برخوردار باشد. با توجه به اهمیت مذکور بخش بزرگی از مطالعات زیست شناختی به بررسی تنوع موجود در فلوروفون و چگونگی بهره گیری از این تنوع به عنوان یک سرمایه ی اولیه ی زیستی‏‏‏ٌْ معطوف شده است. در مطالعات تنوع ژنتیکی، تنوع بین افراد و یا زیر مجموعه هایی از افراد بررسی می شود. در این راستا از اطلاعات گوناگونی مانند داده های شجره ای داده های ریخت شناختی اطلاعات مربوط به ایزوزیم ها و داده های حاصل از نشانگرهای مبتنی بر dna استفاده می شود. مطالعه ی تنوع در گیاهان علاوه بر ایجاد پایگاه های داده ای جدید جهت طبقه بندی دقیق گیاهان بر اساس موازین مولکولی، در شناسایی و بررسی نحوه ی توارث صفت هایی که هم اکنون برای ما سودمند هستند نیز نقش بسزایی دارد. به طوری که در برنامه های جستجو و گزینش گونه های کارآمد سرمایه ی محقق ذخیره ای از ژن های متنوع است. در مورد گیاهان این ذخیره ی ژنی که محصول میلیون ها سال تکامل و گزینش طبیعی است در توده های بومی قرار گرفته است. طبق تعریف، یک نژاد بومی مخلوطی است از ژنوتیپ هایی که تحت شرایط زیست محیطی توسط گزینش طبیعی و تا حدودی مصنوعی تکامل یافته اند. بر هم کنش زیستی گیاه با محیط پیرامون و تغییرات آن همواره مورد توجه زیست شناسان بوده است. یکی از این تغییرات پیرامونی مهم که امروزه برای محیط زیست، تنوع زیستی و امنیت غذایی جوامع انسانی تهدیدی جدّی تلقی می شود شوری افزاینده ی خاک های مناطق مختلف است. شوری یک تنش غیر زیستی محسوب می شود که گیاهان دارای دامنه ی وسیع پاسخ به آن می باشند. این پاسخ ها به صورت محدوده ای از سازگاری در سطح سلولی و کلیه ی سطوح زیستی گیاه دیده می شود؛ که در اکثر موارد به کاهش رشد و بازده متابولیسمی گیاه منجر می گردد در تحقیق حاضر بررسی تأثیر شوری به عنوان یکی از فاکتور های محدود کننده ی رشد، در برخی از ارقام گندم بومی آذربایجان بررسی شده است. منطقه ی جغرافیایی مبدأ برای توده های بومی انتخاب شده نواحی مجاور دریاچه ی ارومیه است که دارای خاک های شور و یا به نسبت شور می باشد. در این بررسی از نشانگرهای مولکولی rapd جهت بررسی میزان چندشکلی موجود در توالی ژنی برای پی بردن به میزان تنوع در توده های مورد بررسی استفاده شد و نیز پس از اعمال تنش بر تعدادی از ارقام گندم های بومی انتخاب شده، تغییرات سطح پراُکسیدهیدروژن به عنوان یک نشانگر تنش اُکسیداتیو و تأثیر آن بر مقادیر پروتئین های محلول و متابولیسم اسیدهای نوکلئیک از نظر مقادیر rna و dna کل در برگ گندم های بومی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج، نشان دهنده ی وجود تنوع ژنتیکی گسترده در سطح مولکولی در گندم های بومی منطقه می باشد که از نظر متابولیسمی در مقابله با تنش شوری سطوح متفاوتی از آسیب پذیری و مقابله ی بیوشیمیایی را به نمایش می گذارد. اختلاف بیوشیمیایی بین ارقام در سطح قابل قبولی معنی دار است (05/0p<).